สำหรับชุมชนชาติพันธ์บนพื้นที่สูงแล้ว  ความยากลำบากของการเดินทาง ข้อจำกัดการรับรู้ภาษาไทยและข้อปฏิบัติตามวิถีชนเผ่าที่ขัดแย้งกับการดูแลสุขภาพที่ถูกต้องตามหลักการแพทย์  เป็นข้อจำกัดสำคัญที่ทำให้ชุมชนชาติพันธ์ในพื้นที่ขาดโอกาสในการเข้าถึงและได้รับการบริการสาธารณสุขที่ถูกต้องเหมาะสมจากภาครัฐ

แนวทางที่เป็นไปได้คือการสร้างความสามารถในการพึ่งพาตนเองโดยการสร้าง “หมอบ้าน” จากคนในชุมชนให้มีความสามารถเป็นด่านแรกของการบริการและแก้ปัญหาสุขภาพมูลฐาน สามารถเชื่อมโยงกับ “หมออนามัย” ที่เป็นเจ้าหน้าที่ประจำโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล(รพ.สต.) และ “หมอโรงพยาบาลชุมชน” ได้หากเกิดความจำเป็น

ปี 2565 – 2566 คณะทำงานได้รับทุนสนับสนุนจากหน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการพัฒนาระดับพื้นที่ (บพท.) เพื่อพัฒนาสมรรถนะซุปเปอร์ อสม. บนพื้นที่ทุรกันดาร ซึ่งเป็นการยกระดับความสามารถของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน(อสม.) ที่เป็นกลไกสำคัญของหน่วยงานสาธารณสุขในพื้นที่ ให้มีความสามารถในการช่วยชีวิตผู้ป่วยวิกฤติและปฐมพยาบาลเบื้องต้น การประเมินอาการเบื้องต้นของผู้ป่วย และการตัดสินใจส่งต่อผู้ป่วยไปยังสถานบริการสาธารณสุขใกล้เคียงได้อย่างเหมาะสม 

คณะทำงานร่วมกับหน่วยงานภาคีเครือข่าย ได้แก่ สำนักงานสาธารณสุขอำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ สำนักงานสาธารณสุขอำเภอสบเมยและแม่สะเรียง จังหวัดแม่ฮ่องสอน คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้ดำเนินการพัฒนาสมรรถนะซุปเปอร์ อสม.บนพื้นที่สูงครอบคลุมเนื้อหา 6 ประเด็นสำคัญ
ได้แก่ การอนามัยแม่และเด็ก การปฐมพยาบาลและช่วยเหลือผู้ป่วยวิกฤติ การดูแลผู้ป่วยเรื้อรัง การดูแลผู้ป่วยติดเตียง การดูแลผู้สูงอายุ การรับมือกับสถานการณ์โรคระบาด รวมถึงการถ่ายภาพสื่อสารอาการเจ็บป่วย

โดยมีกระบวนการพัฒนาสมรรถนะซุปเปอร์ อสม. 6 ขั้นตอน ได้แก่ การอบรมเชิงปฏิบัติการ การศึกษาดูงานที่โรงพยาบาล การฝึกงานที่ รพ.สต. การลงมือปฏิบัติจริงจากสถานการณ์จริง การแลกเปลี่ยนเรียนรู้และขอคำปรึกษาทุกเวลาที่ต้องการแบบ Onsite/Online และการทำโครงการสุขภาพในชุมชน ทำให้อสม.ได้ยกระดับเป็นซุปเปอร์อสม. เกิดการเรียนรู้อย่างต่อเนื่องและตลอดเวลาตามที่ต้องการของซุปเปอร์อสม. ทั้งแบบ Onsite และ Online โดยมีบุคลากรที่ปฏิบัติงานใน รพ.สต.เป็นพี่เลี้ยงในการช่วยเหลือ แนะนำและเป็นที่ปรึกษา 

กระบวนการพัฒนาสมรรถนะซุปเปอร์ อสม.:    การอบรมเชิงปฏิบัติการ 

กระบวนการพัฒนาสมรรถนะซุปเปอร์ อสม.:    กิจกรรมศึกษาดูงานที่โรงพยาบาล






กระบวนการพัฒนาสมรรถนะซุปเปอร์ อสม.:    กิจกรรมฝึกงานที่ รพ.สต.

กระบวนการพัฒนาสมรรถนะซุปเปอร์ อสม.:    กิจกรรมปฏิบัติงานจริง ดูแลช่วยเหลือสุขภาพชาวบ้าน

กระบวนการพัฒนาสมรรถนะซุปเปอร์ อสม.:    กิจกรรมส่งเสริมสุขภาพผ่านการทำโครงการ

ตลอดระยะเวลากว่า 2 ปี ซุปเปอร์อสม. 57 คน ดูแลชาวบ้าน 13,300 คน ใน 50 หย่อมบ้าน ลดความรุนแรงของการเจ็บป่วยตามอาการ คัดกรองและติดตามผู้ป่วยเรื้อรัง จนถึงการประเมินภาวะวิกฤติเพื่อการประสานงานและส่งต่อป้องกันความเสี่ยงต่อชีวิต 

 

โครงการพัฒนาสมรรถนะซุปเปอร์ อสม.บนพื้นที่ทุรกันดารได้รับรางวัลดีเยี่ยม “Big Impact สร้างผลกระทบสูงต่อชุมชน”

ในงานการจัดการความรู้ (Knowledge Management : KM) และงานนิทรรศการนำเสนอปิดโครงการกรอบวิจัย “การขยายผลวิจัยเทคโนโลยีที่เหมาะสม” (Appropriate Technology) ภายใต้แผนงาน “ชุมชนนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน” โดย บพท.

ณ โรงแรมเซ็นทาราแกรนด์ แอท เซ็นทรัลพลาซ่า ลาดพร้าว  เมื่อวันที่ 17 มิถุนายน 2567

ร่วมงานถอดบทเรียนโครงการ บพท.

ภาพที่ปฏิบัติงานในพื้นที่ของ ซุปเปอร์ อสม.